Нар сараа барин тангараглая
Няцаж буцсанаа буудан алъя
Нэгэн эцгийн хөвгүүд адил
Найртай сайхан явцгаая...

Хоржийлоо, Хоржийлоо, Хоржийлоо

Энэ бол Монгол цэргийн тангараг. Одоогоос 99 жилийн өмнө. Богд хаант Монгол улсыг байгуулахад, Дараа нь ардын журамт цэргийн уухай байлаа. 1932 оны бослогын уриа дуудлага ч энэ Хоржийлоо. Морь эргэхэд, сур хавахад ч Хоржийлоо... Энэ ер нь ямар утг ... Дэлгэрэнгүй»

Хүн төрөлхтний түүхэнд хамгийн их нөлөө үзүүлсэн эртний улсуудын нэг нь Хүн юм. Мөнгөн улсын мөхөл сүйрэлтэй холбоогүйгээр, харин хөгжлийнх нь явцад аажим төлөвшиж буй болсон улс гэдэг. Мөнгөн, Хүн гэдэг нь нэгэн улсын хоёр нэр ч хэмээж буй.
Сүүлийн үед, хятадын эрдэмтэд улсынхаа эх суурийг 8000 жилийн өмнө тавигдсан гэхийн сацуу, тэр үед л хойдын нүүдэлчин аймгуудтай байлдаж тэмцэлдэж явсан гэж байна. Мөн, Энэтхэгийн эрдэмтэд манай дээдэс 6-7 мянган жилийн өмнө өвөг монголчуудтай харилцаж байсан гэх болов. Төр улсын бүтэцгүй аваас, олон хүн амтай хятадын улстай тэмцэлдэх, алс холын Энэтхэг гүрэнтэй харилцах бололцоогүй юм. Харин ч, төр улс байсан гэж таамаглагдах дурсгал, сэжүүрүүд олдсоор. 8000 жилийн өмнө гэдэг нь дэлхийн хамгийн анхны улсууд гэсэн үг болно. Дунд-шинэ чулууны үе болой. Алтай х ... Дэлгэрэнгүй»

XIII зуунд, "Нууц товчоо” бичигдсэнийхээ дараахан халдлагад өртөн, нэгэн этгээд дундаас нь хэдэн хуудсыг урж тасдан хаясан гэнэ. Чухам энэ гээдсэн хэсэгт Чингис хаан охин урагтаа соёрхол өргөн, эзэмшил газруудыг хувиарласан хэсэг байсан бололтой. Өөрөөр хэлбэл Их Монгол гүрний засаг засаглалд Чингис хааны охид, хатдын эзлэх хувь, үүрэг роль маш тодорхой туссан хэсэг байж.
Чингис хаан охин Алага Бэхиэр Цагаан хэрмийн хойт хаяагаар нутаглах Онгууд аймгийг захируулжээ. Удалгүй Умард Хятадыг эзлэхэд Алага бэхи тэндхийг хавсарсан Их захирагч болсон байна. Бас нэг охин Алалтун Бэхиг Уйгурт, бас нэг охиноо (Толай) Харлагт, ууган охиноо Хонгирадад, Чэчэйхэн Бэхигээ Ойрад иргэнд бэр болгон өгсөн нь мөн чанартаа тэдгээр аймаг улсуудыг захирсан ЭЗЭН ХАТАД болон суужээ. Ийнхүү Чингис хааны охид хаан эцгийн байгуулсан гүр их улсыг ... Дэлгэрэнгүй»

Монголчууд бид нүүдэлчин ард түмэн. Манжууд мөн л нүүдэлчин улс. Харийн хүмүүс биднийг нийлүүлээд "Зүүн Татар" гэх болно. Зүүн татаруудыг Хянганы нуруу хүртэл Монгол Татар, Хянганын нуруунаас Солонгосын Мөнхийн цагаан уул хүртэлх нүүдэлчдийг түрэг хэлтэн Нүчэнг Татар гэж нэрлэдэг байна. Тэд түүхийн удаан хугацаанд хоорондоо нүдэлдэж, авгай хүүхдээ булаацалдсаар алийг нь аль гэхийн аргагүй яс үндэс, хэл заншил нь холилдсон гэнэ лээ. Гэхдээ 12 зууныг хүрэхэд Зүрчдийн Алтан Улс, Хамаг Монгол гэх үндсэн хоёр бие даасан бүлэгт хуваагджээ дээ.

Монголын их гүрний үед Алтан улсыг доройтуулснаар Зүрчин аймгууд Монголчуудын хавсарга болж хоёр зууныг өнгөрөөсөн билээ. Монголын Юань гүрнийг мөхсөний дараа Зүрчнийг захирч байсан Мөнх Төмөр босогчд ... Дэлгэрэнгүй»